Bij het gebruik van opioïden zoals oxycodon, fentanyl en morfine komt vaak obstipatie als bijwerking voor. Maar als je patiënten een laxans adviseert om dit te voorkomen, slaan ze dit vaak af. Een nieuwe app helpt patiënten om obstipatie tijdig te herkennen. De naam van de app? P.O.E.P: dat staat voor Persoonlijk Obstipatie-Evaluatie-Programma.
Als je een opioïd aflevert zonder laxans, krijg je een melding via het AIS. Een patiënt die niet preventief een laxans gebruikt, kan namelijk last krijgen van obstipatie, de zogenaamde opioïde-geïnduceerde obstipatie. Dit kan zo erg zijn dat ziekenhuisopname noodzakelijk is en het leidt soms zelfs tot overlijden. Opioïd-geïnduceerde obstipatie staat in de top-tien van potentieel vermijdbare oorzaken van ziekenhuisopnames, vertelt apotheker dr. Martina Teichert, associate professor bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Zij is tevens wetenschappelijk adviseur bij de KNMP en heeft een app ontwikkeld die patiënten kan helpen om obstipatie op tijd te herkennen, zodat ziekenhuisopname kan worden voorkomen.
Als je de patiënt op basis van de melding in het AIS een laxans adviseert, komt het nogal eens voor deze geen laxans wil. Een kwart van de patiënten die opioïden krijgen in de openbare apotheek gebruikt geen laxans. “Zo lang ze geen last hebben van verstopping, zien mensen de noodzaak van een laxans niet”, vertelt Teichert. “Hun primaire probleem is de pijn, daar willen ze vanaf.” Bovendien moeten patiënten de eerste uitgifte zelf betalen. “Sommige patiënten denken ‘die wil weer iets verkopen’, maar als je afwacht, kun je te laat zijn. Daarom is het zo belangrijk dat de arts, maar ook de apothekersassistent die de medicatie aflevert, de patiënt op het hart drukt om het laxans meteen bij de eerste tekenen van verstopping te gaan gebruiken. Anders ben je te laat en van verstopping kun je veel last krijgen.”
Natuurlijk is het moeilijk om aan te dringen als de patiënt geen laxans wil. Veel patiënten zeggen ‘het even aan te kijken’. “Maar patiënten hebben niet door op welk moment ze geobstipeerd raken”, waarschuwt Teichert. “Obstipatie ontstaat sluipend, en kan dan plotseling zo hevig kan zijn dat het een heel vervelend of zelfs gevaarlijk probleem wordt.”
Om patiënten te helpen, heeft Teichert een app ontwikkeld. Die kun je patiënten aanbieden die geen laxans willen hebben. “Wees betrokken. Je kunt bijvoorbeeld voorstellen: ‘U kunt het even aankijken zonder laxans, maar wel met een app die u tijdig kan waarschuwen als er obstipatie dreigt’.”
In de app houdt de patiënt elke dag bij hoe het met de ontlasting is. Van elke ontlasting wordt het tijdstip ingevoerd, evenals de consistentie.
Zo kan de patiënten zelf volgen hoe het met de ontlasting gaat en bij de eerste tekenen van verdikking of verstopping met het laxans beginnen. De app geeft een melding als er twee dagen geen ontlasting of harde ontlasting (type 1 en 2) is ingevoerd. Via die melding is het mogelijk via e-mail de zorgverlener te consulteren van wie de patiënt het e-mailadres heeft ingevoerd.
In het voorjaar van 2021 zal de app beschikbaar zijn via de app stores van Apple en Google. Het sterke punt van de app is dat patiënten zelf de regie kunnen houden, vindt Teichert. Ze noteren zelf hun ontlastingspatroon, ze kunnen het zien als de frequentie of de consistentie verandert. Ze krijgen een melding dat ze contact kunnen opnemen met de apotheek of een andere zorgverlener, maar ze nemen zelf de beslissing.
Bron: UA 6-2020
UA is uitsluitend voor apotheekmedewerkers en is niet bedoeld voor consumenten