Op het NVFZ-symposium (2 nov. 2019) vertelden een apotheker en een apothekersassistente van OLVG-locatie Oost (Amsterdam) over hun ervaringen met de cytostaticarobot. UA nam een kijkje bij de robot.
Geroutineerd zet de apothekersassistent de infuuszakken en flacons in de carrousel in de laadruimte van Kymo. Elegant zwaait Kymo’s arm naar de carrousel en pakt er heel voorzichtig een flacon uit. De flacon wordt gefotografeerd, gewogen en vervolgens geparkeerd. Kymo weet precies wat waar staat als hij begint met zijn werk: het voor toediening gereedmaken (VTGM).
Kymo is de naam die de apothekersassistenten van de bereidingsafdeling van OLVG-locatie Oost in Amsterdam hebben gegeven aan de robot die tegenwoordig de helft van alle VTGM-bereidingen op zich neemt. Hij wordt vooral ingezet voor VTGM van cytostatica, ter bescherming van de assistenten. Toen een van de apothekersassistenten in de VS een zomervakantiekamp van jonge kankerpatiëntjes begeleidde, hoorde zij hen altijd praten over ‘my chemo’. Dat hebben de apothekersassistenten overgenomen, al schrijven ze het een beetje anders.
Kymo neemt het team heel wat werk uit handen: de robot maakt 70% van de klassieke cytostatica en 50% van de monoklonale antilichamen voor toediening gereed. Dat komt neer op ruim de helft van alle VTGM-bereidingen, ongeveer duizend per maand. Daardoor zijn apothekersassistenten inzetbaar op andere taken. Belangrijk, want er is een tekort aan personeel. De robot neemt 1 fte werk over en kan maximaal honderd VTGM-taken per dag doen.
Van de 23 apothekersassistenten op de bereidingsafdeling (van wie zeven allrounders), zijn er acht opgeleid om Kymo te bedienen. Om bekwaam te blijven, werken deze assistenten minimaal één dag per week met de robot.
In de voorbereidingsruimte zetten de apothekersassistenten de ingrediënten in de sluis naar de bereidingsruimte, waar de robot staat. Bij de robot is de assistent de omloop, en staat bij het rechterdeel, het bedieningsdeel. Het voor toediening gereedmaken gebeurt in het linkerdeel. Met een pieptoon geeft de robot aan dat er iets in de carrousel geplaatst moet worden. Het scherm geeft aan wat hij wil ‘hebben’. Door de barcodes te scannen, herkent de robot of aan zijn vraag is voldaan.
Elegant pakt Kymo’s arm de flacons, infuuszakken en spuiten uit de carrousel. Nadat hij alle benodigdheden eerst heeft ‘geparkeerd’, weet hij ze precies te vinden. Hij pakt de juiste flacon, plaatst deze op de spuit, prikt hem aan en trekt de vloeistof op. Daarna brengt de arm de flacon weer naar de weegschaal en laat hem tot slot in de afvalbak vallen. Tenzij de flacon nogmaals gebuikt moet worden - dan wordt hij weer geparkeerd. Als alle nodige vloeistoffen zijn optrokken, worden ze bijgespoten in de zak of spuit met NaCl- of glucose-oplossing. Flacons met middelen die opgelost moeten worden, komen op een draaischijf te liggen waar ze draaien, rollen en trillen. Ondertussen gaat Kymo verder met de volgende bereiding.
Als een bereiding klaar is, wordt deze in het rechterdeel geplaatst en klinkt de piep weer: uitladen, etiketteren en scannen ter controle.
Per bereiding werkt Kymo trager dan bij handmatige VTGM. Dat komt omdat hij zo nauwkeurig werkt. Elke infuuszak en elke flacon wordt gepakt, geïdentificeerd, gewogen voor en na de bereiding. Fouten maakt hij dus niet, al mislukt een bereiding soms (minder dan 2% van de bereidingen) door technische oorzaken, zoals een flacon die valt. Door te clusteren, boek je toch weer tijdwinst. De identificatie van de ingrediënten gebeurt fotografisch (de robot maakt een foto en vergelijkt die met de foto’s in zijn geheugen) en door de flacon te meten met een hoogtesensor. Als er een vouw zit in de folie over het etiket mislukt de fotoherkenning. De gemaakte foto verschijnt dan op het scherm, waarna de assistent de flacon kan goedkeuren. En als een fabrikant overschakelt op kortere of langere flacons, wordt de flacon niet herkend met de hoogtesensor. Dan moet een assistent de flacon handmatig goedkeuren en moeten de basisgegevens worden aangepast.
De cytostatica worden één dag voor toediening bereid; de bereidingen voor de maandag worden op vrijdag gemaakt, mits de houdbaarheid het toelaat. Vrijdag is ook de dag van de ‘grote schoonmaak’ met achtereenvolgens zeep, water en alcohol, naast de dagelijkse schoonmaak met alcohol.
Zien hoe de robot werkt? https://www.youtube.com/watch?v=OQbYF5Qexyc
(N.B. Deze film is gemaakt door de fabrikant en geeft niet helemaal de juiste werkwijze weer)
Lees het volledige interview in UA6-2019
Lees ook: Waarom een robot?
UA is uitsluitend voor apotheekmedewerkers en is niet bedoeld voor consumenten