Enkele aandoeningen die zich bij mannen en vrouwen verschillend manifesteren: migraine, covid-19, hartaanval, pijn, dementie en auto-immuunziekten
Bij kinderen vóór de puberteit komt migraine meer voor bij jongens dan bij meisjes. Maar vanaf de eerste menstruatie bij meisjes is het raak: dan treft migraine de meisjes driemaal zo vaak als jongens. Een duidelijke aanwijzing dat het ‘iets’ met vrouwelijke hormonen te maken heeft. Wat precies, dat is niet duidelijk.
Een snelle daling in het oestrogeengehalte kan een aanval induceren. Dat zien we aan vrouwen die aanvallen hebben rond de menstruatie of rond de ovulatie. En aan vrouwen die pas last van migraine krijgen in de overgang, als de oestrogeenspiegel sterk kan variëren. Bovendien zijn vrouwelijke migrainepatiënten vaak hoofdpijnvrij tijdens hun zwangerschap en borstvoeding, als de hormonen stabieler zijn. En na de overgang gaat het vaak ook stukken beter.
Een dalende oestrogeenspiegel is trouwens niet de enige oorzaak van een migraineaanval (ook mannen kunnen immers migraine hebben), maar het faciliteert een aanval wel. Het blijft belangrijk om stress en andere uitlokkende factoren te vermijden.
Mannen zijn kleinzeriger, wordt vaak gezegd. Maar misschien zijn ze toch stoerder. Want uit onderzoek blijkt dat vrouwen meer pijn hebben bij eenzelfde gebeurtenis.
Gemeen onderzoek. Onderzoekers van de universiteit van Florida (VS) hielden een voorwerp tegen de onderarmen van mannen en vrouwen dat langzaam steeds heter werd. Als het pijnlijk werd, moesten ze ‘pijn’ zeggen, als het niet meer te verdragen was, moesten ze ‘stop’ zeggen. In beide gevallen waren het de vrouwen die het snelst riepen.
Waar komt dat verschil tussen mannen en vrouwen vandaan? Ten eerste hebben vrouwen op bepaalde plekken in de huid meer pijnzenuwen dan mannen. Ook kan oestrogeen de pijnervaring verergeren. Een derde verklaring is dat de pijnsignalen bij vrouwen minder worden geremd voordat ze de hersenen bereiken dan bij mannen.
En dan maken vrouwen ook nog eens meer pijnervaringen door dan mannen. Want mannen menstrueren niet en baren geen kinderen.
Tijdens de coronapandemie bleek: mannen worden zieker van een corona-infectie en hebben grotere kans eraan te overlijden dan vrouwen.
Hiervoor worden verschillende verklaringen gegeven.
1. Vrouwen hebben een betere weerstand tegen virussen. Ze hebben een betere immuunrespons na een vaccinatie, en hun immuunsysteem heeft een beter geheugen voor ziektes die ze al eens hebben doorgemaakt. Mogelijk ligt een aantal beschermende genen op het X-chromosoom, en daarvan hebben vrouwen er twee. Dus een dubbele kans op beschermende eigenschappen. (Bron: Hester den Ruijter van het UMC Utrecht in De Volkskrant)
2. Mannen hebben meer ACE2 (angioconverterend enzym-2) in hun bloed en meer ACE2-receptoren op de cellen dan vrouwen. Het coronavirus gebruikt deze receptoren om cellen te infecteren. Vooral cellen in de neus en in de longblaasjes bevatten veel van deze receptoren. Doordat mannen meer van deze receptoren hebben, dringen er meer virussen de cellen binnen, met als gevolg onder andere ernstige longschade en benauwdheid.
Lang werd gedacht dat hartaanvallen meer voorkwamen bij mannen dan bij vrouwen. Maar dat klopt niet. Alleen werden hartaanvallen bij vrouwen lange tijd niet herkend, of pas erg laat.
Het bekende beeld van drukkende, heftige pijn op de borst, uitstralend naar de linkerarm en -kaak is typisch voor een hartaanval bij een man. Bij vrouwen manifesteert een hartaanval zich anders. Ze hebben diffuse pijn, het gevoel geen lucht te hebben. Soms ook pijn in de oksel of de kaak. Ze zijn misselijk en erg moe.
Ook de onderliggende lichamelijke oorzaak van een hartaanval bij mannen en vrouwen verschilt. Bij mannen krijgt een groot deel van het hart geen zuurstof door een vernauwing in een groot coronair bloedvat. Bij vrouwen zijn de superkleine coronaire haarvaatjes vernauwd. Daardoor lopen vrouwen vaak jarenlang rond met onbegrepen klachten, die later symptomen van een ischemische hartziekte blijken te zijn. En dan kan de schade aan het hart al aanzienlijk zijn. Dotteren is geen oplossing voor de vernauwingen in deze kleine vaatjes. Ze moeten behandeld worden met medicijnen.
Oestrogeen beschermt tegen ontstekingen - de primaire oorzaak van atherosclerose. Daardoor hebben vrouwen tot de menopauze minder vaak hart- en vaatziekten dan mannen van dezelfde leeftijd. Vanaf een jaar of 55 is het andersom; dan valt bij vrouwen de bescherming van oestrogeen weg.
Vrouwen met dementie worden eerder opgenomen dan mannen, maar mannen met dementie overlijden eerder.
Vier jaar nadat de diagnose dementie in het huisartssysteem is geregistreerd, is de helft van deze mensen opgenomen in een zorginstelling voor langdurig verblijf, de andere helft woont nog thuis. Vijf jaar na de diagnose is de helft overleden. Dat blijkt uit onderzoek van de afdeling Huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde van het Amsterdam UMC en het Nivel. Voor het onderzoek gebruikten ze de gegevens van ruim 9000 mensen met dementie. Veruit de meeste mensen met dementie overlijden in een zorginstelling.
Het verloop was verschillend afhankelijk van het geslacht. Vrouwen met dementie worden eerder opgenomen dan mannen, maar mannen met dementie overlijden eerder. Ook de leeftijd maakt uit. Hoe hoger die leeftijd, hoe eerder iemand werd opgenomen in een zorginstelling en hoe eerder iemand overlijdt. De meeste mensen met dementie overlijden in een zorginstelling: 70%.
Het onderzoek werd uitgevoerd om de zorg voor dementie beter te kunnen plannen, aldus onderzoeker Karlijn Joling.
Bron: amc.nl, Foto door Andrea Piacquadio via Pexels
Het immuunsysteem van vrouwen is actiever dan dat van mannen. Bij een infectie als die met het coronavirus is dat een voordeel. Maar als het immuunsysteem zich tegen je eigen lichaam keert, is dat een nadeel.
En dat is het geval bij auto-immuunziekten. Auto-immuunziekten komen vaker voor bij vrouwen (1 op de 12) dan bij mannen (1 op de 20). Bij de ziekte Systemische Lupus Erythematodes (SLE) zelfs negen keer zo vaak. Andere voorbeelden van auto-immuunziekten zijn reumatoïde artritis, multipele sclerose, diabetes, psoriasis, de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, en de schildklierziekten van Hashimoto en van Graves. Bij deze aandoeningen keert met name het verworven immuunsysteem (afweer met antilichamen) zich tegen het eigen weefsel. Het verworven immuunsysteem wordt te actief, het aangeboren immuunsysteem (de eerstelijnsafweer) te weinig actief. Waarom gebeurt dat vaker bij vrouwen? En waarom gebeurt dat pas in de vruchtbare leeftijd?
De verklaringen worden gezocht bij het mannelijk hormoon testosteron en bij het vrouwelijk hormoon oestrogeen. Testosteron onderdrukt de werking van het verworven immuunsysteem en stimuleert die van het aangeboren immuunsysteem. Oestrogeen doet juist het omgekeerde.
Testosteron zorgt voor minder B-cellen; dat zijn de witte bloedcellen die antilichamen produceren. Dat zou het verworven immuunsysteem dus verzwakken. Oestrogeen daarentegen zorgt voor een toename van ontstekingen die samenhangen met het immuunsysteem. Cellen die geprikkeld worden door oestrogeen kunnen gaan ontsteken.
Onderzoekers ontwikkelen nu behandelingen die zijn afgestemd op het geslacht. Dus niet voor iedereen hetzelfde stappenplan van immuunsuppressiva, maar voor vrouwen een behandeling die cellen van het aangedane orgaan ongevoelig maakt voor oestrogeen.
UA is uitsluitend voor apotheekmedewerkers en is niet bedoeld voor consumenten